Εξωγή - Μύλοι

Άλλη μια διαδρομή στο βουνό Νήϊο, στα χνάρια των κατοίκων της Εξωγής και του καθημερινού τους αγώνα για επιβίωση και προκοπή. Αυτή τη φορά ανεβαίνουμε από το σημερινό χωριό στην κορυφή του Νήϊου, όπου βρίσκονται τα κτίσματα δύο μύλων, του Πεφάνη και του Μαυρομάτη σε αρκετά καλή κατάσταση, καθώς και άλλα ενδιαφέροντα ερείπια. Εκτός από αυτά όμως, η θέα από την κορυφή προς όλες τις κατευθύνσεις είναι μαγευτική.

Παραθέτουμε άλλο ένα μικρό απόσπασμα από το βιβλίο "Η Εξωγή στο Χώρο και στο Χρόνο" του Ανδρέα Αναγνωστάτου:

"Στη βόρεια κορυφή του Νήϊου τοποθεσία απίστευτης ομορφιάς και φυσικού κάλλους, και με εκπληκτικό ηλιοβασίλεμα, υπήρχαν οι μύλοι του Πεφάνη και του Μαυρομάτη, παλιοί μύλοι που έπαψαν να λειτουργούν πριν το 1900 και σήμερα υπάρχουν μόνο τα ερείπια. Στον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο είχαν εγκατασταθεί εκεί παρατηρητήρια του Ελληνικού Στρατού."

Επειδή το βιβλίο δεν ξεχωρίζει ποιος από τους δύο μύλους είναι του Πεφάνη και ποιος του Μαυρομάτη, θα αναφερόμαστε σε αυτούς σαν βόρειος και νότιος μύλος. Αν κάποιος γνωρίζει την πληροφορία αυτή θα εκτιμούσαμε ιδιαίτερα αν τη μοιραζόταν μαζί μας.

Από το βιβλίο του ιδίου "Ιστορικά και Λαογραφικά Ανάλεκτα της Ιθάκης"  διαβάζουμε:

"Τους ανεμόμυλους τους έφτιαχναν σε κατάλληλες τοποθεσίες, ώστε ο άνεμος να αποδίδει το μεγαλύτερο δυνατό έργο και αυτό συμβαίνει στις κορυφές των υψωμάτων όπου η ταχύτητα του ανέμου είναι μεγαλύτερη, όπως στην Εξωγή στην κορυφή του βουνού ο μύλος του Μαυρομάτη και του Πεφάνη.

Βέβαια όλοι οι ανεμόμυλοι δεν είναι κτισμένοι στις κορυφές λόφων και βουνών, αλλά και χαμηλότερα, εκεί που είναι περάσματα ανέμων, που συνήθως είναι κοντά σε κατοικημένους χώρους όπως είναι στο Βαθύ του Μπουρμπούλη, οι μύλοι στις Φρίκες και του Μπαούτη στο Κιόνι.

Από τις τοποθεσίες που είναι χτισμένοι οι ανεμόμυλοι και τους διαφορετικούς καιρούς που επικρατούν σε κάθε περιοχή φαίνεται ότι οι ανεμόμυλοι δεν δούλευαν ταυτόχρονα. Μερικοί δούλευαν με τη βοήθεια ενός συγκεκριμένου καιρού, όπως ο μύλος του Μαΐστρου. Ο ανεμόμυλος αυτός πήρε το όνομά του από τον ομώνυμο άνεμο που τον έθετε σε λειτουργία. Υπήρχε και ο μύλος της πόλης της Ιθάκης (Βαθύ). Ο μύλος αυτός ήταν στο ύψος της επιφάνειας της θάλασσας, αλλά η σωστή τοποθέτησή του, απέναντι από την είσοδο του λιμανιού της πόλης, επέτρεπε την αξιοποίηση του ανέμου που περνούσε ανάμεσα από τα δύο μεγάλα βουνά του νησιού, δηλαδή το γνωστό απογευματινό αέρα που "μπάζει " ο Αετός.

Σε ολόκληρη την Ιθάκη υπήρχαν συνολικά 31 ανεμόμυλοι: Στο Βαθύ 11, στη Λεύκη 2, στο Σταυρό 1, στην Εξωγή 3, στον Πλατρειθιά 3, στις Φρίκες 3, στο Κιόνι 6 και στη Βίγλα 2. Ορισμένοι από τους ανεμόμυλους αυτούς λειτούργησαν μέχρι το τέλος του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου και σιγά-σιγά άρχισαν να φθείρονται και να καταστρέφονται. Σήμερα ο μόνος ανεμόμυλος που διατηρείται σε σχετικά καλή κατάσταση είναι ο ανεμόμυλος στην Παναγιά στη Σκάλα."

Φωτογραφία από το εσωτερικό του ανεμόμυλου στην Παναγιά στη Σκάλα

Μεταφέροντας σιτάρι στο μύλο στα Καθαρά

Περιγραφή πορείας

Η διαδρομή αυτή αρχίζει με μια σχεδόν κατακόρυφη άνοδο με δυτική κατεύθυνση από την Εξωγή προς τη ράχη του Νήϊου. Η κατευθείαν απόσταση είναι 250 μέτρα αλλά η υψομετρική διαφορά 65 μέτρα. Φτάνοντας στη ράχη, ο βόρειος μύλος βρίσκεται άλλα 400 μέτρα προς τα βόρεια αλλά και 35 μέτρα πιο ψηλά, στην ψηλότερη κορυφή του Νήϊου (510μ). Ο νότιος Μύλος βρίσκεται σε απόσταση 620 μέτρα νότια από το βόρειο και σε υψόμετρο 470 μέτρα.

Όπως πάντα, υπάρχει λίστα σημείων με συντεταγμένες και υψόμετρο στο τέλος καθώς και σύνδεσμος για το αρχείο .kml για το Google Earth.

Ξεκινάμε από τον τσιμεντένιο δρόμο που συνδέει την Εξωγή με το μοναστήρι στα Περναράκια. Ανεβαίνοντας από το χωριό, περνάμε το κοιμητήριο και μετά από 300 μέτρα συναντάμε σκαλάκια που ανεβαίνουν δεξιά (Σημείο 1).

Σημείο 1 

Τα σκαλάκια γίνονται μονοπάτι που ξαναστρίβει αριστερά και φτάνει στο συρματόπλεγμα ενός αμπελιού (Σημείο 2).

Σημείο 2

Ακολουθούμε το σύρμα του αμπελιού ανεβαίνοντας κατακόρυφα και με δυτική κατεύθυνση. Στο πάνω μέρος του αμπελιού το μονοπάτι δεν είναι πολύ σαφές. Όμως ο σκοπός μας είναι να φτάσουμε στη ράχη του Νήϊου η οποία είναι μπροστά μας ανεβαίνοντας πάντα με δυτική κατεύθυνση. Οι επιλογές διαδρομής είναι πολλές, είτε ανεβαίνοντας λαχίδες, είτε και μέσα από τα κυπαρίσσια που ξεκινούν στο πάνω μέρος του αμπελιού.

Επιλέγοντας να ανέβουμε από τις λαχίδες (Σημείο 3), η θέα γίνεται όλο και πιο εντυπωσιακή:

Σημείο 3

Θέα προς Φρίκες από σημείο 3

Θέα προς Περναράκια και Ανωγή από σημείο 3

Ανεβαίνοντας λίγο πιο πάνω και σε υψόμετρο 460μ ένα μονοπάτι γίνεται λίγο πιο σαφές και έχουμε την πρώτη οπτική επαφή με το νότιο μύλο στα αριστερά μας (Σημείο 4):

Σημείο 4

Σημείο 4 - Ορατός ο νότιος μύλος στα αριστερά

Συνεχίζουμε προς τη ράχη. Τελειώνοντας την ανάβαση φτάνουμε στα ερείπια από το εξωκλήσι του Αγίου Ανδρέα (Σημείο 5).

Σημείο 5 - Ερείπια Αγίου Ανδρέα

Το σημείο αυτό είναι μια καλή βάση για την εξερεύνηση της κορυφογραμμής. Στα βόρεια στην κορυφή ξεχωρίζει πια το κτίσμα του βόρειου μύλου:

Προς τα Ανατολικά έχουμε θέα προς την Εξωγή, τον Πλατρειθειά και την Άτοκο:

Προς τα νότια, ο νότιος μύλος δεν ξεχωρίζει από τη βλάστηση. Επιλέγουμε να συνεχίσουμε βόρεια προς την κορυφή. Η βλάστηση είναι χαμηλή και μέσα της κρύβονται μπεκάτσες, οι οποίες ξεπηδούν ξαφνικά και πετούν χαμηλά. Το μονοπάτι ξεχωρίζει από την ανατολική πλευρά της ράχης και μας οδηγεί σε μια πέτρινη μάντρα, ίσως ερείπια σπιτιού ή στάνης. Επίσης υπάρχει και μία μεγάλη στέρνα (Σημείο 6).

Σημείο 6

Σημείο 6 - Στέρνα

Το μονοπάτι συνεχίζει από την πάνω μεριά της πέτρινης μάντρας:

Συνεχίζουμε βόρεια και στα μισά περίπου της διαδρομής φτάνουμε σε σημείο απ’ όπου μπορούμε να δούμε και τους δύο μύλους βόρεια και νότια (Σημείο 7) αλλά και προς τα δυτικά την Κεφαλονιά και ανατολικά προς τις Φρίκες.

Σημείο 7 - Θέα βόρεια

Σημείο 7 - Θέα νότια

Σημείο 7 - Θέα ανατολικά

Σημείο 7 - Θέα δυτικά

Συνεχίζουμε βόρεια και φτάνουμε στο μύλο στην κορυφή (Σημείο 8). Υπάρχει και εδώ πηγάδι, ακάλυπτο όμως και χρειάζεται πολύ προσοχή.

Σημείο 7 - Μύλος

Σημείο 7 - Μύλος - Θέα νότια

Σημείο 7 - Μύλος - Στέρνα

Για τη θέα προς όλες τις κατευθύνσεις δε φτάνουν τα λόγια, αλλά και οι φωτογραφίες μια ιδέα μόνο μπορούν να δώσουν:

Σημείο 7 - Μύλος - Θέα προς Φισκάρδο

Σημείο 7 - Θέα προς Ανωγή

Σημείο 7 - Θέα προς κόλπο Αφαλών (Κάθισμα/Πλατυνάμμος)
Στο βάθος διακρίνονται τα νησιά Αρκούδι (πρώτο), Μεγανήσι (δεύτερο επίμηκες στο βάθος) και Κάλαμος (στο βάθος δεξιά). Αριστερά, φαίνεται η άκρη της Λευκάδας 

Σημείο 7 - Θέα βόρεια

Αφού γεμίσουμε όλες μας τις αισθήσεις επιστρέφουμε στη βάση μας στα χαλάσματα του Αγίου Ανδρέα. Από εκεί υπάρχουν δύο επιλογές για να φτάσουμε στο νότιο μύλο, μία από τα ανατολικά και μία από τα δυτικά. Επιλέγουμε να φτάσουμε στο μύλο από τη δυτική διαδρομή και να επιστρέψουμε από την ανατολική. Το σημείο αρχής του μονοπατιού βρίσκεται 40 μέτρα νοτιοδυτικά από τα χαλάσματα (Σημείο 9).

Σημείο 9

Ακολουθούμε το μονοπάτι με θέα την Κεφαλονιά στα δυτικά μέχρι που ξεχωρίζουμε το μύλο:

Μετά από λίγο φτάνουμε στο μύλο (Σημείο 10).

Σημείο 10 - Νότιος μύλος

Για να επιστρέψουμε επιλέγουμε το μονοπάτι που ξεκινά από την ανατολική πλευρά του μύλου. Θα μας οδηγήσει σε ένα σημείο 45 μέτρα νοτιοανατολικά του χαλάσματος του Αγίου Ανδρέα (Σημείο 11). Υπάρχει και σημάδι βέλους που δείχνει κατεύθυνση προς το μύλο. 

Σημείο 11

 Από το σημείο αυτό μπορούμε να κατεβούμε προς την Εξωγή όπως ανεβήκαμε.

Λίστα σημείων:

Αρχείο .kml: https://dl.dropboxusercontent.com/u/77759673/Exogi-Myloi.kml

1-ΑΡΧΗ ΣΚΑΛΑΚΙΑ

38.46261N 20.62894E ΥΨΟΜ: 409μ

2-ΑΡΧΗ ΣΥΡΜΑΤΟΣ ΑΜΠΕΛΙΟΥ

38.46271N 20.62877E ΥΨΟΜ: 417μ

3-ΛΑΧΙΔΕΣ ΑΝΕΒΑΙΝΟΝΤΑΣ

38.46292N 20.62793E ΥΨΟΜ: 453μ

4-ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΜΟΝΟΠΑΤΙΟΥ-ΜΥΛΟΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑ

38.46282N 20.62747E ΥΨΟΜ: 466μ

5-ΕΡΕΙΠΙΑ ΑΓΙΟΥ ΑΝΔΡΕΑ

38.46286N 20.62694E ΥΨΟΜ: 475μ

6-ΠΕΤΡΙΝΗ ΜΑΝΤΡΑ-ΠΗΓΑΔΙ

38.46357N 20.62715E ΥΨΟΜ: 479μ

7-ΑΝΕΒΑΙΝΟΝΤΑΣ ΣΤΟ ΒΟΡΕΙΟ ΜΥΛΟ

38.46414N 20.62678E ΥΨΟΜ: 491μ

8-ΒΟΡΕΙΟΣ ΜΥΛΟΣ

38.46622N 20.62684E ΥΨΟΜ: 508μ

9-ΑΡΧΗ ΔΥΤΙΚΟΥ ΜΟΝΟΠΑΤΙΟΥ ΓΙΑ ΝΟΤΙΟ ΜΥΛΟ

38.46254N 20.62675E ΥΨΟΜ: 474μ

10-ΝΟΤΙΟΣ ΜΥΛΟΣ

38.46136N 20.62724E ΥΨΟΜ: 471μ

11-ΑΡΧΗ ΑΝΑΤΟΛΙΚΟΥ ΜΟΝΟΠΑΤΙΟΥ ΓΙΑ ΝΟΤΙΟ ΜΥΛΟ

38.46257N 20.62727E ΥΨΟΜ:468μ