Είναι γνωστός σε όλους ο κομβικός και ζωτικός ρόλος της ελιάς για τους Έλληνες αλλά και για τους λαούς της Μεσογείου γενικότερα. Ιερό δέντρο στην αρχαία Ελλάδα, υμνήθηκε και δοξάστηκε όσο κανένα άλλο δέντρο. "Είμαι του ήλιου η θυγατέρα, η πιο απ’ όλες χαϊδευτή" γράφει ο Κωστής Παλαμάς αποθεώνοντας την ελιά.
Από την Οδύσσεια κιόλας, έχουμε τις πρώτες αναφορές στην ελιά που αποδεικνύουν τον κυρίαρχο ρόλο της στη ζωή των Ελλήνων από την αρχαιότητα αλλά και την ιερότητα που της είχαν προσδώσει. "Να, του παλιού θαλασσινού του Φόρκυνα ο λιμιώνας• να κι η μακρόφυλλη η ελιά στου λιμανιού την άκρη", λέει η θεά Αθηνά στον
Οδυσσέα που μόλις έχει φτάσει στο λιμάνι του Φόρκυνα, για να πειστεί ο ήρωας
ότι βρίσκεται πλέον στην πατρίδα του. Αλλά και όταν ο Οδυσσέας μαζί με τον Τηλέμαχο οργανώνουν την εξόντωση των μνηστήρων, πάλι η ελιά παίζει το δικό της ρόλο: "Τότες καθίσαν στης ιερής ελιάς τη ρίζα οι δυο τους, να δουν πώς θα ξεκάμουνε τους άτιμους μνηστήρες"
Πέρασαν χιλιάδες χρόνια από τότε και η ελιά εξακολουθεί και σήμερα να παίζει εξέχοντα ρόλο στη ζωή των ανθρώπων του νησιού του Οδυσσέα. Η ποικιλία της ελιάς που φύεται στην Ιθάκη είναι γηγενής και φέρει το όνομα Θιακιά ή Ανωησάνα ή Πλεξιδένια. Είναι μια ποικιλία που έχει προκύψει από μία μακρόχρονη καλλιεργητική παράδοση και έχει προσαρμοστεί πλήρως στις τοπικές κλιματικές ιδιαιτερότητες, αναπτύσσοντας ανθεκτικότητα στις ασθένειες χωρίς παράλληλα να χρειάζεται πότισμα. Δείγματα αυτής της ποικιλίας μπορεί κανείς να συναντήσει σε μικρούς πληθυσμούς στην Κεφαλλονιά και την Κέρκυρα, αλλά στην Ιθάκη η ποικιλία αυτή κυριαρχεί ολοκληρωτικά αποτελώντας σχεδόν το 98% του πληθυσμού των ελαιοδέντρων.
