Αρχαίες Αλαλκομενές

Στο λόφο του Αετού, στο στενό ισθμό που ενώνει τα δύο τμήματα του νησιού,  βρίσκεται ο αρχαιολογικός χώρος των Αλαλκομενών. Η θέση της αρχαίας πόλης ήταν στρατηγικής σημασίας όχι μόνο επειδή έλεγχε την επικοινωνία μέσω της ξηράς μεταξύ των δύο χερσονήσων που συγκροτούν το νησί, αλλά επειδή, επιπλέον, βόρεια και νότια αυτής υπάρχουν δύο φυσικά λιμάνια, ενώ από την κορυφή του λόφου ελέγχεται οπτικά το κανάλι μεταξύ Ιθάκης και Κεφαλονιάς, όπως και ο ορίζοντας μεταξύ Ιθάκης και Ακαρνανίας.

Αυτό το χώρο επισκεφθήκαμε παίρνοντας ένα καλά σημαδεμένο μονοπάτι, το οποίο ξεκινά από το ψηλότερο σημείο του  ασφαλτόδρομου που συνδέει το λιμάνι του Πίσω Αετού με τον κόλπο του Αετού. Παρόλο που η διαδρομή είναι σχετικά μικρή, είναι ιδιαίτερα κουραστική λόγω της μεγάλης κλίσης. Αξίζει να αναφέρουμε ότι μέσα σε ένα μόλις χιλιόμετρο, ανεβήκαμε υψομετρικά 240 μέτρα. Η θέα όμως που αντικρύσαμε φτάνοντας στην κορυφή του λόφου,  άξιζε και με το παραπάνω την όποια κούραση. Μεγάλο ενδιαφέρον έχουν, επίσης, τα κυκλώπεια τείχη που συναντήσαμε. Όπως αναφέρει ο Ερρίκος Σλήμαν που πραγματοποίησε ανασκαφή στον Αετό το 1878, "αυτή η κυκλώπεια πρωτεύουσα είναι μοναδική στον κόσμο, και ο κάθε θαυμαστής του Ομήρου θα έπρεπε να έρθει να την δει"

Λίγα λόγια για την ιστορία της περιοχής

Πριν περάσουμε στην περιγραφή της διαδρομής, αξίζει να αναφέρουμε τους πρώτους περιηγητές και αρχαιολόγους που επισκέφθηκαν την περιοχή του Αετού

Ο William Leake ήταν από τους πρώτους περιηγητές που επισκέφτηκαν την Ιθάκη. Στο έργο του " Travels in Northern Greece" που εκδόθηκε το 1835, μεταξύ άλλων, δίνει εκτενείς και ενδιαφέρουσες πληροφορίες για την Ιθάκη την οποία επισκέφτηκε το 1806. Ιδιαίτερη αναφορά κάνει στον Αετό

Κάτοψη του μυκηναϊκού κτίσματος στο λόφο του Αετού

LEAKE, William Martin. Travels in Northern Greece, τ. III

Την ίδια περίοδο επισκέφθηκε την Ιθάκη ένας άλλος γνωστός περιηγητής, ο William Gell που εξέδωσε και αυτός, το 1807, ένα βιβλίο στο  οποίο περιγράφει τα αρχιτεκτονικά κατάλοιπα στην περιοχή του Αετού

Χάρτης του υψώματος Αητός με κάτοψη της αρχαίας πόλης

Πρωτότυπος τίτλος Hill of Aito or Aetos. 

Έκδοση Gell, Sir William. The Geography and Antiquities of Ithaca. 

London: J. Wright for Longman, Hurst, Rees, and Orme, 1807

Αλλά και ο μεγάλος Ερρίκος Σλήμαν επισκέφθηκε την Ιθάκη για ανασκαφές και μάλιστα δύο φορές, το 1868 και το 1878. Από το βιβλίο του  " Ίλιον, η πόλη και η χώρα των Τρώων " διαβάζουμε : “ Tο βουνό Αετός, το οποίο υψώνεται στα 600 πόδια από την επιφάνεια της θάλασσας, έχει στην τεχνητή αλλά τραχιά διαμορφωμένη επίπεδη κορυφή του, μία πλατφόρμα τριγωνικού σχήματος με δύο μεγάλες δεξαμενές και μία μικρή, και απομεινάρια από έξι ή επτά κυκλώπεια κτίσματα, τα οποία ήταν είτε ξεχωριστά σπίτια ή, το πιο πιθανό, διαμερίσματα της μεγάλης κυκλώπειας έπαυλης …

…  η επίπεδη κορυφή του βουνού Αετός επεκτάθηκε προς τον βορρά και τα νοτιοδυτικά με τεράστιο τείχος κυκλώπειας τεχνικής το οποίο υπάρχει ακόμη, και όπου το διάκενο ανάμεσα στην κορυφή και τον τοίχο έχει επιχωματωθεί με πέτρες και χαλάσματα. Έτσι, η κορυφή σχημάτισε μία τετράπλευρη πλατφόρμα μήκους 166 ποδιών και 8 ιντσών με 127 πόδια και 4 ίντσες πλάτος, έτσι ώστε να υπάρχει στην κορυφή άπλετος χώρος για μία μεγάλη έπαυλη και προαύλιο. Στα βόρεια και νότια του περιμετρικού τείχους υπάρχουν πύργοι κυκλώπειας τεχνικής που από τον καθένα τους ξεκινάει ένας τεράστιος τοίχος φτιαγμένος από γιγάντια κομμάτια πέτρας. Αλλά σε κάποια απόσταση αυτοί οι δύο τοίχοι αρχίζουν να δημιουργούν καμπύλη και τελικά συνδέονται. Δύο επιπλέον κυκλώπειοι τοίχοι ξεκινούν από την κορυφή, ο ένας σε ανατολική κι ο άλλος σε νοτιοανατολική διεύθυνση και  ενώνονται με την καμπύλη που δημιουργούν οι δύο προαναφερθέντες.

Ανάμεσα σε όλα αυτά τα κυκλώπεια τείχη κάποτε ορθωνόταν μία πόλη, η οποία πρέπει να περιείχε 2.000 σπίτια, είτε λαξευμένα στο βράχο, είτε κατασκευασμένα με την κυκλώπεια τεχνική. Κατάφερα να βρω τα ερείπια από τα 190 τέτοια σπίτια, καλά ή λιγότερο διατηρημένα. Μέτρησα 12 από αυτά και βρήκα ότι το μήκος τους είναι από 21 έως 63 πόδια και το πλάτος τους από 15 έως 20 πόδια. Το σύνηθες μέγεθος των τραχιά κομμένων πετρών είναι μήκους 5 ποδιών και πλάτους 4 ποδιών και 8 ιντσών, ενώ έχουν πάχος 2 πόδια. Το μέγεθος αυτών των πετρών ξεπερνά κατά πολύ αυτών των πετρών στα κυκλώπεια σπίτια που ανακάλυψα στις Μυκήνες και στην Τίρυνθα. Μερικά από τα σπίτια αποτελούνταν μόνο από ένα δωμάτιο, ενώ άλλα είχαν τέσσερα ή ακόμη και έξι.

 … Αυτή η κυκλώπεια πρωτεύουσα είναι μοναδική στον κόσμο, και ο κάθε θαυμαστής του Ομήρου θα έπρεπε να έρθει να την δει … Στις ανασκαφές μου στους πρόποδες του βουνού Αετός βρήκα δύο νομίσματα της Ιθάκης, με έναν πετεινό και την επιγραφή "ΙΘΑΚΩΝ" στην μία πλευρά και στην άλλη πλευρά το κεφάλι του Οδυσσέα με ένα κωνικό καπέλο ή "πηλίδιον", όπως ονομάζεται. 

Χάλκινο νόμισμα της Ιθάκης, Ελληνιστικής εποχής,
με παράσταση της κεφαλής του Οδυσσέα

Περιγραφή της διαδρομής

Σημείο 1 - Αρχή

Σημείο 1 - Αρχή

Σημείο 2 - Πρώτο Σημάδι

Σημείο 3 - Σκάλα

Σημείο 4 - Πορτόνι

Σημείο 5 - Θέα βόρεια

Σημείο 6 - Στροφή δεξιά

Σημείο 7 - Θέα βόρεια

Σημείο 8 - Πηγάδι

Σημείο 8 - Πηγάδι

Σημείο 9 - Ερείπια τείχους

Σημείο 10 - Θέα βόρεια

 

Σημείο 11 - Πιθανή αρχαία δεξαμενή

Σημείο 11 - Πιθανή αρχαία δεξαμενή

Σημείο 12 - Κορυφή

Σημείο 12 - Κορυφή - Θέα νότια

Σημείο 12 - Κορυφή - Θέα νότια

Σημείο 12 - Κορυφή - Κολωνάκι ΓΥΣ

Σημείο 12 - Κορυφή - Πηγάδι

Σημείο 12 - Κορυφή - Θέα βόρεια

Σημείο 12 - Κορυφή - Θέα νότια - ανατολικά

Σημείο 13 - Κορυφή τείχους

Σημείο 13 - Κορυφή τείχους

Σημείο 13 - Κορυφή τείχους

Σημείο 13 - Κορυφή τείχους - θέα νότια

Σημείο 13 - Κορυφή τείχους

Σημείο 13 - Κορυφή τείχους

Σημείο 13 - Κορυφή τείχους - θέα νότια

Σημείο 13 - Κατασκευή τείχους

Σημείο 13 - Κατασκευή τείχους

Σημείο 13 - Κατασκευή τείχους

Σημείο 6 - Στροφή αριστερά

Σημείο 14 - Βάση τείχους

Σημείο 14 - Βάση τείχους

Σημείο 14 - Ερείπια κτίσματος

Αρχείο kml:
https://www.dropbox.com/s/lzttujb3skjefxh/Alalkomenes.kml?dl=0

Λίστα σημείων:
1 -   38°21'18.77"Β    20°41'3.84"Α     Υψόμ. 136μ
2 -   38°21'18.44"Β    20°41'1.75"Α     Υψόμ. 139μ
3 -   38°21'21.19"Β    20°40'59.93"Α  Υψόμ. 146μ
4 -   38°21'22.59"Β   20°40'58.60"Α  Υψόμ. 154μ
5 -   38°21'23.13"Β    20°40'58.53"Α  Υψόμ. 150μ

6 -   38°21'25.83"Β   20°40'52.63"Α  Υψόμ. 224μ

7 -   38°21'25.65"Β   20°40'47.53"Α   Υψόμ. 288μ 

8 -   38°21'25.54"Β   20°40'47.60"Α  Υψόμ. 288μ

9 -   38°21'23.68"Β   20°40'44.75"Α  Υψόμ. 343μ

10 - 38°21'23.76"Β   20°40'44.47"Α  Υψόμ. 343μ

11 - 38°21'26.68"Β   20°40'39.12"Α   Υψόμ. 375μ

12 - 38°21'27.13"Β   20°40'38.11"Α    Υψόμ. 376μ

13 - 38°21'20.68"Β  20°40'46.34"Α   Υψόμ. 339μ

14 - 38°21'23.34"Β  20°40'53.99"Α    Υψόμ. 219μ